De Dam als Plaats van Herinnering
Feestversieringen

Tot ver in de vorige eeuw was het gebruikelijk dat bijzondere festiviteiten werden begeleid door uitgebreide feestversieringen. Deze varieerden van tijdelijke triomfpoorten en versierde trams tot alle mogelijke kleinere of grotere bouwsels en feeërieke installaties. Koninklijke inhuldigingen, verlovingen, huwelijken, jubilea, geboortes, jaarlijkse bezoeken aan de hoofdstad en  ceremonies speelden hierbij een belangrijke rol, met de Dam als vanzelfsprekend middelpunt.

Te beginnen met de onthulling van het ‘Monument ter Herinnering aan den Volksgeest van 1830-1831’ of ‘Naatje’ door koning Willem III op 27 augustus 1856, vormden dit soort festiviteiten en de daarmee samenhangende feestversieringen steeds opnieuw geliefde onderwerpen voor fotografen. In de 19de eeuw was het  – gezien de vereiste lange belichtingstijden – fotografisch ook een uitdaging om massaal bezochte gebeurtenissen in de stad zo scherp mogelijk in beeld te brengen.

Pas aan het einde van de 19de eeuw konden foto’s dankzij de introductie van het rastercliché in kranten of tijdschriften worden gereproduceerd. Daarom wedijverden professionele fotografen voordien op verschillende manieren met elkaar om verspreiding van bijzondere actuele beelden onder een breder publiek. Naast relatief goedkope kabinetfoto’s waren luxe uitgegeven portfolio’s met series afdrukken op groter formaat geen uitzondering. De vastgelegde gebeurtenissen varieerden van de 50-jarige viering van het koningschap van de Oranjes (1863), het 25-jarig regeringsjubileum van koning Willem III (1874) en zijn huwelijk met prinses Emma (1879), de geboorte van prinses Wilhelmina (1880) en haar inhuldiging als koningin (1898), tot de geboorte

van prinses Juliana (1910). Van de feestversieringen bij haar verloving (1936) en huwelijk met prins Bernhard (1937) maakte Bernard Eilers wat de Dam betreft de vroegst bekende kleurenopnames.

Bij de bevrijding in 1945 ontbraken er publicatiemogelijkheden voor foto’s van de talloze festiviteiten. Noodgedwongen gaven verschillende fotografen daarom zelf mapjes uit met (contact)afdrukken van hun opnames. In grote oplage verspreid vonden deze na vijf jaar Duitse bezetting gretig aftrek . Sindsdien bleven festiviteiten en feestversieringen op de Dam een geliefd onderwerp voor talloze fotografen. Voorbeelden hiervan zijn: de manifestaties Damstad (1950), Amsterdam 700 jaar (1975) en Amsterdam Reuzestad (1978).

 

Litt.: Van Veen 2010, De Wildt 2007

Ref.: Bevrijdingsfeesten, Bijenkorf, Koninklijke bezoeken, Koninklijke inhuldigingen, Mausoleum, Naatje, Stereofotografie

 

4 beelden
De Gouden Koets passeert de feestversiering voor het Koninklijk Paleis, aangebracht bij het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus. Deze met bladgoud bedekte koets was een geschenk van de stad Amsterdam voor koningin Wilhelmina bij haar inhuldiging in 1898.