Direct na de bevrijding werd het Damplantsoen door velen gezien als de ideale locatie voor een Nationaal Monument ter herdenking van de oorlogsslachtoffers. Dit plantsoen besloeg sinds 1925 een groot deel van de oostzijde van het plein. Al snel na de bevrijding werd er in baksteen tijdelijk een 'erehal' of 'mausoleum' opgetrokken. Dit mausoleum ging schuil achter een door architect A. Bodon ontworpen houten staketsel met op rieten matten aangebrachte vlaggen van de geallieerden onder de tekst ‘Wij hebben jaren verloren. Wij hebben een eeuw te winnen’. Aan het mausoleum was de volgende tekst aangebracht van koningin Wilhelmina: ‘Wij zullen niet rusten voor het groote doel bereikt is; dàt vaderland te doen geboren worden dat bewijzen moet dat de talloze gebrachte offers niet vergeefsch zijn geweest.’ In het mausoleum hingen onder meer wandschilderingen van Dick Elffers. Met de officiële inwijding begonnen de bevrijdingsfessten van 26 tot 28 juni 1945.
Met het oog op deze bevrijdingsfeesten ontwierp Dick Elffers een vrijheidsboom voor het westelijk gedeelte tegenover de hoofdingang van het Koninklijk Paleis en een vogel Phoenix als zinnebeeld van herrijzend Amsterdam voor het Damplantsoen. Een bijzonder onderdeel van de tijdelijke feestversieringen op en rond de Dam vormden de portretten van de geallieerde leiders Churchill, Stalin en Roosevelt aan de zuidelijke gevel van de Bijenkorf.
Litt.: Carasso 1987, Van Ginkel 2011, Landstra, Spruijt 1998
Ref.: Bevrijdingsfeesten, Bijenkorf, Damplantsoen, Dodenherdenking en bevrijding, Feestversieringen, Koninklijk Paleis | Stadhuis, Monumenten en herdenkingstekens, Nationaal Monument, Tijdelijk Nationaal Monument
