De Dam als Plaats van Herinnering
Bijenkorf

Zes jaar na de sloop van de Beurs van Zocher (1903) verrees op het braakliggende terrein een tijdelijk winkelgebouw van de Bijenkorf. Dit in verband met een verbouwing van de panden aan de Nieuwendijk waar deze winkel ‘in garen en band, sayet [breiwol] en hetgeen daartoe behoort’ in 1870 door S.P. Goudsmit was gesticht. Al snel bleek de locatie op het Beursterrein veel lucratiever dan die aan de Nieuwendijk. Daarom besloot de firma het hele terrein voor f 825.000,- aan te kopen en er naar ontwerp van J.A. van Straaten een heus warenhuis te laten verrijzen.

Tijdens de bouw was er een tweede noodgebouw op het Beursplein. In het definitieve gebouw startte de verkoop begin september 1914 op de begane grond en vier maanden later kon het monumentale pand geheel in gebruik worden genomen. In 1937 volgde in de geest van de Nieuwe Zakelijkheid een uitbreiding aan de kant van de Warmoesstraat naar ontwerp van architect D. Brouwer. Hierbij werd de Beursstraat overwelfd, waar de tram tot 1978 onderdoor bleef rijden.

Een fotografische bijzonderheid vormen de kleurenopnames die Bernard F. Eilers in 1937 – onder meer tegen de achtergrond van dit warenhuis – maakte van de feestversiering bij het

huwelijk van prinses Juliana en prins Bernhard. Dezelfde fotograaf had in 1925 deel uitgemaakt van een eerste door de Bijenkorf uitgeschreven amateur-fotowedstrijd.

Door de joodse afkomst van de directie en vele medewerkers vormden de jaren van de Duitse bezetting een zwarte bladzijde in de geschiedenis van dit bedrijf. De lang verwachte, voor menigeen minder vrolijke bevrijding werd luister bijgezet door beeltenissen van Churchill, Stalin en Roosevelt aan de gevel van het pand aan de Dam-zijde. In de naoorlogse jaren profileerde de Bijenkorf zich onder meer door tentoonstellingen en artistiek verantwoorde etalages dankzij de inbreng van ontwerpers als Martin Visser en Benno Premsela. 

 

Litt.: Montijn 1995

Ref.: Bevrijdingsfeesten

4 beelden
Tijdens de Duitse bezetting was de Dam regelmatig het schouwtoneel voor parades en manifestaties waar wij niet graag aan worden herinnerd. Op de achtergrond de gevel van de Bijenkorf en de beurs van Berlage aan het damrak.