De Dam als getuige
van het verleden
1856 - 27 augustus Onthulling van het 'Monument ter Herinnering aan den Volksgeest van 1830-1831’ in aanwezigheid van koning Willem III. Dit monument werd in de volksmond achtereenvolgens ‘juffrouw Eendracht’, ‘Naatje Eendracht’ en tenslotte kortweg ‘Naatje’ van de Dam genoemd.
1863 Onafhankelijkheidsfeesten en viering van 50 jaar koningschap van de Oranjes. Voor het paleis werd in verband hiermee een Grieks tempelfront van 24 m hoogte opgericht. winter Pieter Oosterhuis maakt zeven opnamen van de Nieuwe Kerk vanaf de dakgoot van de Ambachtsschool aan de Gravenstraat 22.
1870 Oprichting Sociëteit De Groote Club.
1880 - 31 augustus Geboorte van prinses Wilhelmina. Uitbreiding van café-restaurant Krasnapolsky aan de Warmoesstraat 181-183 naar ontwerp van architect G.B. Salm.
1881 - 1 juni De ‘Nederlandsche Bell Telephoon Maatschappij’ (NBTM) opent de eerste Nederlandse telefoondienst met een centrale op de zolder van De Groote Club, aanvankelijk met 49 abonnees.
1883 Verzoeningsbezoek van het Belgische koningspaar Leopold II en koningin Marie-Henriëtte.
1883 - 14 juni Opening van Hotel Krasnapolsky aan de Warmoesstraat 177-179 naar een ontwerp van J.F. Henkenhaf en F. Ebert.
1886 Voltooiïng van nieuwbouw op de linkerhoek van de Nieuwendijk en de Dam naar ontwerp van architect G.W. Bixseboxse.
1886 - 6 november Officiële opening van Magazijn Nederland van architect W. Langhout Gzn. op de rechterhoek van de Nieuwendijk en de Dam.
1889 Aprilfeesten ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van koning Willem III.
1890 - 23 november Overlijden van koning Willem III en regentschap van koningin-moeder Emma over de jeugdige prinses Wilhelmina.
1891 Vijfdelig panorama van de Dam door Jacob Olie
1891 - 26 mei Bezoek aan Amsterdam van HM koningin Emma als regentes.
1891 - 1-3 juli Staatsbezoek van de Duitse keizer Wilhelm II en keizerin Auguste Victoria. Om ruimte te maken voor een muzikale militaire parade drijft de politie de toegestroomde menigte hardhandig uiteen. Dit incident is als het ‘taptoeschandaal’ de geschiedenis ingegaan.
1893 De poppenkast verschijnt op de Dam.
1893 - 6 september Inhuldiging van koningin Wilhelmina.
1899 Voltooiïng nieuwbouw café Bisschop op de hoek van de Dam en het Damrak, bijgenaamd ‘de vulkachel’ omdat de tweede en derde verdieping bij avond rossig licht uitstraalden. Het café sloot zijn deuren in 1926.
1900 Na overname van de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij (AOM) door de Gemeentetram Amsterdam (GTA) worden 12 van de 13 tramlijnen geëlektrificeerd.
1901 - 5 maart Bezoek aan Amsterdam van koningin Wilhelmina en prins Hendrik ter gelegenheid van hun huwelijk.
1903 Afbraak van de Beurs van J.D. Zocher
1903 - 28 mei Officiële opening van de beurs van Berlage.
1903 De eerste elektrische tram doet zijn intrede op de Dam.
1904 - 26 september Bezoek aan Amsterdam van koningin Wilhemina en prins Hendrik.
1907 Door het stadsbestuur wordt een prijsvraag uitgeschreven ter verbetering van de verkeerscirculatie rond de Dam en verbetering van de bebouwing. Het ontwerp van architect J.M. van der Mey werd bekroond, maar niet uitgevoerd.
1907 Restauratie van de Nieuwe Kerk onder leiding van C.B. Poshumus Meijjes.
1907 - 2 mei Naatje op de Dam verliest een arm.
1907 - 12-14 december Staatsbezoek van de Duitse keizer Wilhelm II aan Amsterdam.
1909 Vestiging van een tijdelijk verkooplokaal van de Bijenkorf op het vrijgekomen Beursterrein.
1910 - 26 mei-2 juni Julianafeesten met een historisch-allegorische optocht.
1912 Sloop van het Commandantshuis (1775) van stadsarchitect J.E. de Witte op de Vijgendam.
1912 - 22 mei Start sloop gebouw de Groote Club.
1913 Voltooiïng van het kantoorpand op de hoek van de Dam en de Nes naar ontwerp van architect H. Elte.
1913 - 25 juli Raadsbesluit tot het verleggen van de tramsporen op de Dam, het aanbrengen van elektrische verlichting op dit plein en verwijdering van het Monument ter Herinnering aan den ‘Volksgeest van 1830-1831’.
1914 Voltooiïng van de bouw van het Polmanhuis. Afbraak van het Koninklijk College Zeemanshoop, gebouw ‘De Rijnstroom’ en tussenliggende panden voor de bouw van Peek & Cloppenburg
1914 - 7-8 april Sloop van het ‘Naatje op de Dam’.
1914 - 3 september Officiële opening van de begane grond van de Bijenkorf naar ontwerp van J.A. van Straaten jr.
1914 - 28 november Oplevering nieuwbouw de Groote Club op de rechterhoek van de Kalverstraat en de Dam van architect Th. G. Schill en een gevel naar ontwerp van D.F. Slothouwer.
1915 Voltooiïng van restaurant Polman, naar ontwerp van de gebroeders Van Gendt A. Lzn..
1916 - 8 januari Officiële opening van gebouw Industria naar ontwerp van architect Foeke Kuipers.
1917 - 11 april Officiële opening van het gebouw van Peek & Cloppenburg naar ontwerp van architect A.J. Joling.
1917 - 2 juli Aardappeloproer.
1920 Oprichting van een ‘Comité ter verbetering van den toestand van het Damplein’ om een plantsoen te realiseren op de plek waar sinds de afbraak van het Commandantshuis in 1912 een gapend gat bestaat, omheind door een houten schutting.
1923 Viering van het 25-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina.
1924 Architect Alb. J. Kramer wint een door het gemeentebestuur uitgeschreven wedstrijd voor het ontwerp van vier monumentale lantarens, die uiteindelijk niet worden uitgevoerd vanwege overschrijding van het beschikbare budget.
1924 - 31 juli-8 okober In verband met asfaltering en verlegging van tramlijn 14 wordt de Dam afgesloten voor alle rijverkeer.
1925 - 12 september Officiële opening van het Damplantsoen waarvoor de beplanting is ontworpen door de gemeentelijke tuinarchitect J.R. Koning jr. .
1926 Gedeeltelijke sloop van het pand van café De Bisschop op de hoek van de Dam en het Damrak. Tot 1933 werd de ruïne van boven tot onder met reclame beplakt.
1929 - 21-26 oktober Edison Lichtweek.
1930 - 1 januari Conform een Raadsbesluit van 1926 wordt het bruikleen van het Raadhuis als Koninklijk Paleis beëindigd.
1931 Instelling van een (tweede) Paleis-Raadhuiscommissie door de stad Amsterdam.
1933 Sloop van de restanten van café De Bisschop op de hoek van de Dam en het Damrak.
1934 Voltooiïng nieuwbouw naar ontwerp van architect Jan Gratama op de plek van het voormalige café De Bisschop.
1934 - 1 december Eerste officiële intocht van Sinterklaas.
1936 De Nederlandse Staat koopt het raadhuis voor 10 miljoen gulden van de stad Amsterdam.
1936 - 17 september Verloving van prinses Juliana en prins Bernhard.
1937 Uitbreiding van de Bijenkorf aan de kant van de Beursstraat naar ontwerp van architect D. Brouwer.
1938 - 6 september Aubade bij het 40-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina. Bernard F. Eilers maakt hier kleurenfoto’s van.
1939 Niet gerealiseerd ontwerp van architect W.M. Dudok voor een kantoorgebouw ‘Het Huis 1845’ op het Midden-Damterrein.
1940 - 15-16 mei De Duitse bezettingstroepen trekken Amsterdam binnen.
1941 - 7 juni Bij de Bijenkorf worden zes winkelruiten ingegooid vanwege het joodse karakter van dit bedrijf.
1945 - 7 mei Schietpartij op de Dam.
1945 - 26 juni Officiële inwijding van het tijdelijk mausoleum op de Dam naar ontwerp van architect A. Bodon.
1945 - 26-28 juni Bevrijdingsfeesten op de Dam.
1946 - 8-13 mei Bezoek van Sir Winston Churchill ter gelegenheid van het Congres van Europese Federalisten.
1947 - 7 mei Door burgemeester d'Ailly word een gedenkplaat onthuld aan De Groote Club ter herdenking van de burgers die op de dag voor de bevrijding het leven lieten.
1947 - 13 december Na een plechtigheid in de Nieuwe Kerk wordt de bakstenen colonnade naar ontwerp van A. Komter en A.J. van der Steur als Tijdelijk Nationaal Monument onthuld.
1948 - 4 september Troonsafstand koningin Wilhemina.
1948 - 5 september Redevoering van Winston Churchill op de Dam.
1948 - 6 september Inhuldiging van koningin Juliana in de Nieuwe Kerk tijdens een verenigde zitting van de Staten-Generaal.
1950 Hotel Krasnapolsky verwerft het zogenoemde Polmanhuis, verbouwt dit tot hotel en krijgt hierdoor een nieuwe ingang aan de Dam.
1950 - 29 april Plechtige bijzetting van een urn met aarde van de erevelden in Indonesië aan de voorzijde van het voorlopig Nationaal Monument in aanwezigheid van koningin Juliana en prins Bernhard.
1950 - 14 juni Opening manifestatie Damstad. Bij deze gelegenheid wordt een replica van Naatje in papier maché op de Dam geplaatst.
1954 Tour de France passeert de Dam.
1954 - 4 juni Herdenking van de geallieerde invasie in Normandië door minister-president Drees.
1955 Afbraak van het Tijdelijk Nationaal Monument van Van der Steur en Komter.
1956 - 4 mei Officiële onthulling van het Nationaal Monument van architect J.J.P.Oud en beeldhouwer John Raedecker door koningin Juliana.
1957 - 11 mei De Nieuwe Kerk wordt vanwege de bouwvallige toestand voor alle doeleinden gesloten.
1957 - 29 mei De Dam wordt bij Raadsbesluit de officiële naam van het gehele plein doordat de namen Vissersdam en Vijgendam komen te vervallen.
1959 - 1959-1980 Restauratie van de Nieuwe Kerk door architect C. Wegener Sleeswijk, later bijgestaan door D. Verheus.
1959 - 27-29 augustus (Zaan)Dam-(Amster)Damrace als protest tegen de gebrekkige verbinding tussen Amsterdam en Zaandam.
1961 Afbraak van het neo-gothische kerkeraadsgebouw of ministerie van de Nieuwe Kerk.
1962 - 30 april Viering van het 25-jarig huwelijk van koningin Juliana en prins Bernhard.
1962 - 4 december Officiële introductie van de automatische verkeersregeling op de Dam.
1963 - 23 november Plechtige herdenking van de daags tevoren vermoorde Amerikaanse president John F. Kennedy.
1966 - 10 maart Huwelijk van prinses Beatrix en Claus von Amsberg in de Nieuwe Kerk.
1966 - 13-14 juni Oproer naar aanleiding van een korting van 2% op de vakantie-uitkering van ongeorganiseerde bouwvakkers en de dood van metselaar Jan Weggelaar.
1968 - 9 april Stille tocht en kranslegging op de dag van de begrafenis van Martin Luther King.
1969 - 1 mei De Rode Jeugd gooit een pot rode verf tegen het Natinaal Monument.
24-27 november Gustav W. Heinemann brengt als eerste na-oorlogse president van de Duitse Bondsrepubliek een staatsbezoek aan Nederland en legt een krans bij het Nationaal Monument.
1970 - 24 augustus Om 18.00 uur wordt een slaapverbod op de Dam van kracht.
1970 - 25 augustus Mariniers uit Doorn en Den Helder vegen het Nationaal Monument op eigen initatief schoon.
1970 - 3-4 november Staatsbezoek van de Indonesische president Soeharto.
1971 - 2 juni Massale bijeenkomst van Ajax-fans op de Dam in verband met de zege in de finale van de Europacup 1.
1971 - 8-10 oktober Staatsbezoek van keizer Hirohito van Japan.
1973 - 10-14 april Staatsbezoek van president Ceausescu van Roemenië.
1973 - 15 september Demonstratie tegen de staatsgreep van Augusto Pinochet in Chili met 20.000 deelnemers
1975 - 1 januari Start manifestatie Amsterdam 700 jaar.
1979 Bij wijze van proef vindt rond Koninginnedag de eerste kermis plaats op de Dam.
1980 - 20 maart Massale FNV-demonstratie tegen aantasting van de koopkracht met een toespraak van voorzitter Wim Kok.
1980 - 17 april De restauratiewerkzaamheden aan de Nieuwe Kerk worden afgesloten door prinses Beatrix. 30 april Inhuldiging van koningin Beatrix.
1980 - 10 mei Woonwoededag met een centrale bijeenkomst op de Dam.
1981 - 30 maart Demonstratie in verband met de Nationale Vrouwenstakingsdag.
1985 - 3 november Eerste jaarlijkse Dam tot Damloop.
1988 Sloop van het monumentale bakstenen kantoorpand tussen de Bijenkorf en de Warmoesstraat, waar later het Royal Dam Center of Verwelius-gebouw van architect Cees Dam zal verrijzen.
1990 - 20 januari Gratis verstrekking van joints tijdens de nationale protestdag voor het behoud van het Nederlandse softdrugsbeleid.
1991 Madame Tussauds verhuist van de Kalverstraat naar het gebouw van Peek & Cloppenburg op de Dam. Voltooiïng van het Royal Dam Center tussen de Bijenkorf en Warmoesstraat naar ontwerp van architect Cees Dam. Aanleg van een Engelse tuin voor het Koninklijke Paleis in verband met de William & Mary herdenking.
1993 Jubileumprogramma ter gelegenheid van honderd jaar poppenkast op de Dam.
1993 - 8 september De Spaanse kunstenares Alicia Framis realiseert de performance 'Walking Monument' terwijl het Nationaal Monument wordt gerestaureerd en wint hiermee de Prix de Rome.
1998 Het asfalt voor het Koninklijk Paleis dat functioneerde als taxistandplaats wordt vervangen door keitjes.
1999 - 11-12 maart Staatsbezoek van de Zuid-Afrikaanse president Nelson Mandela.
2000 Herinrichting Dam met circa 2,5 miljoen keitjes afkomstig uit Porto.
2001 - 3 augustus Door een verkeersongeval komt de 27-jarige Margit Widlund – dochter van de schrijfster Anna Enquist – om het leven. Een kleine ronde gedenksteen in het plaveisel op het middenterrein tegenover de Industrieele Groote Club herinnert aan deze tragische gebeurtenis.
2002 - 2 februari Huwelijk van prins Willem-Alexander en prinses Maxima Zorreguieta in de Nieuwe Kerk.
2004 - 2 november Na de moord op Theo van Gogh door Mohammed Bouyeri wordt dezelfde avond op de Dam een luidruchtige wake gehouden, waar circa 20.000 mensen aan deelnemen.
2005 Restauratie van het interieur van het Koninklijk Paleis.
2009 Restauratie van het exterieur van het Koninklijk Paleis. Het Nationaal Monument op de Dam wordt officieel Rijksmonument.
2010 - 4 mei Tijdens de Dodenherdenking breekt er paniek uit op de Dam door een man die de stilte met geschreeuw doorbreekt.
2011 - 6 april De uitgeprocedeerde Iraanse asielzoeker Kambiz Roustayi steekt zichzelf in brand voor het Nationaal Monument en overlijdt een dag later.
